Çocuklar, hayatlarının farklı aşamalarında çeşitli zorluklarla ve sorunlarla karşılaşabilirler. Bu zorluklar, okulda akademik sorunlar, sosyal ilişkilerde güçlükler, duygusal sorunlar, aile içi problemler veya başka birçok konu olabilir. Çocukların bu zorluklarla başa çıkma becerilerini geliştirmelerine ebeveyn olarak yardımcı olmak önemlidir. Fakat çocukların yerine onların alması gereken sorumluluklarda tamamlayıcı rol üstlenmemek çocukların öz bakım ve kişisel sorumluluklarını yerine getirememesine buna bağlı olarak yetersizlik duygusu yaşamalarına sebep olmaktadır.
Çocukların sağlıklı bir gelişim göstermesi için her yaşta farklılık gösteren sorumluluklar olduğunu, her yaşta farklı sorunlar ve zorluklarla başa çıkmaları büyümenin ve gelişimin doğal sürecinin bir parçası olduğunu unutmamak gerek.
Özellikle son yıllarda artarak devam eden akran zorbalıklarının önlenmesi için daha fazla çocukların yaşamına müdahale etmeye başlayan ailelerin çocuklarda yarattığı öz güven sorunu da aynı oranda artmaya devam etmektedir. Çocuklar, okul arkadaşları, spor arkadaşları ya da oyun arkadaşlarıyla yaşadıkları sorunlar ile (yaş grubuna özgü farklılık gösteren sorunlar) baş edebilmesi olanak sunmak, çocukların kendi sorumluluklarını yerine getirmelerine fırsat vermek, sorun yaşadıkları ortamlardaki eğitmenler ve uzmanlarla iş birliği yapmak önemli olduğu kadar empatik yaklaşımlarda bulunmanın da sağlıklı birey (ebeveyn) davranışlarından biri olduğunu unutmamak gerek.
Akran zorbalığı ile mücadele etmek için eğitim, farkındalık ve etkili iletişim stratejilerini kullanmak gerekir.
Akran zorbalığının son yıllarda artış göstermesinin birkaç olası sebebi bulunmaktadır.
- Dijital İletişim: Teknolojinin hızla gelişmesi ve internetin yaygınlaşması, çocukların dijital ortamlarda geçirdikleri zamanın kontrolsüzlüğü.
- Anonimlik: İnternet ve diğer dijital platformlar üzerinde insanlar kendilerini gizleyebilir ve anonim bir şekilde davranabilirler. Özellikle çeşitli oyunlardaki (savaş oyunları vb.) Anonimlik, insanların daha cesur ve empati kurmaksızın başkalarına saldırganlık göstermelerine neden olabilir.
- Ebeveyn İlgisinin Azalması: Ebeveynlerin çalışma saatleri ve diğer sosyal etkinliklere olan meşguliyeti, çocuklarıyla yeterli ve kaliteli zaman geçirememelerine neden olabilir. Bu durumda, çocuklar kendi aralarında ilişki kurarken yeterli yetişkin gözetiminden yoksun kalabilirler. Ebeveyn desteği ve rehberliği eksik olduğunda, akran zorbalığına daha yatkın olabilirler.
- Düşük Empati Düzeyi: Bazı araştırmalar, akran zorbalığına meyilli olan çocukların empati becerilerinin diğerlerine göre daha düşük olduğunu göstermektedir. Empati eksikliği, başkalarının duygularını anlamada ve başkalarına zarar verme sonuçlarını kavramada zorluk yaşamalarına neden olabilir.
Bu faktörler, akran zorbalığının artmasına katkıda bulunabilir. Ancak, her durum kendine özgüdür ve başka etkenler de rol oynayabilir. Akran zorbalığı ile mücadele etmek için eğitim, farkındalık ve etkili iletişim stratejileri gibi önlemler alınması önemlidir.
Takım sporcu, spor eğitmeni, uzun yıllardır farklı bölgelerde, farklı kültürlerdeki çocuklarla çalışma deneyimine sahip olan, onlarca sosyal sorumluluk projesi yapan, bu konularda okuyan, araştıran ve sorgulayan, çocukların birçok alanda başarılı ve iyi bir insan olacaklarına inanan bir olarak çocuklarda zorluklar ve sorunlarla başa çıkma becerisinin gelişmesine yönelik bazı önerilerimi paylaşmak istiyorum.
- Destek ve Empati: Çocuklarınızın yaşadığı zorlukları anlamaya ve empati göstermeye çalışın. Onlara destek olduğunuzu hissettirin, duygularını paylaşmaları için bir güven ortamı sağlayın ve sorun yaşadıkları ortamlardaki uzmanlarla iş birliği yapın.
- İletişim: Çocuklarınızla açık ve etkili iletişim kurun. Sorunlarını anlamak ve çözmek için onlarla konuşun. Duygularını ifade etmeleri için cesaretlendirin ve onlara dinlemeyi öğretin.
- Problem Çözme Becerileri: Çocuklarınıza problem çözme becerilerini öğretin. Sorunlarla yüzleşme, olası çözüm seçenekleri düşünme, sonuçları değerlendirme ve bir seçim yapma gibi adımları içeren bir yaklaşımı öğretin.
- Duygusal Yönetim: Çocuklarınızın duygularını tanımalarına ve ifade etmelerine yardımcı olun. Öfke, üzüntü, hayal kırıklığı gibi duyguları tanımaları ve bunlarla başa çıkmayı öğrenmeleri önemlidir. Olumlu duyguları tanımayı ve paylaşmayı da teşvik edin.
- Sosyal Beceriler: Çocuklarınızın sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olun. İyi iletişim kurabilme, arkadaş edinme, problem çözme ve uzlaşma gibi sosyal beceriler çocukların zorluklarla başa çıkmasına yardımcı olur.
- Model Olma: Kendi davranışlarınızla çocuklara model olun. Olumlu bir tutum ve etkili bir şekilde zorluklarla başa çıkma becerisini göstermek, çocuklarınızın da aynısını yapmalarını teşvik edecektir.
- Destekleyici Ortam: Çocuklarınıza destekleyici bir ortam sağlayın. Güvenli bir aile ortamı, düzenli rutinler, sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmeleri için spor ve sanata yönlendirin. Bu durum çocukların stresi azaltmalarına ve sağlıklı bir şekilde gelişmelerine yardımcı olurken öz güven kazanmalarına önemli derecede katkı sağlar.
- Profesyonel Yardım: Eğer çocuğunuzun zorlukları veya sorunları çok fazla ise, bir uzmandan yardım almayı düşünebilirsiniz. Bir çocuk psikoloğu veya danışmanı, çocuğunuza uygun destek ve rehberlik sağlayabileceğini unutmayın.
Çocukların zorluklarla başa çıkma becerileri zamanla gelişir. Sabırlı olun ve çocuğunuzun kendini ifade etmesine, deneyim kazanmasına ve kendi çözümlerini bulmasına fırsat verin.
Bir sonraki yazımız: sporun çocukların sosyal ve bilişsel gelişimine faydaları ile çocuklarda sorumluluk alma bilinci konusunda olacaktır.
Davut GÜNGÖR